Nederland is internationaal bekend geworden om zijn Q-koorts epidemie tussen 2007-2011, waarbij 50.000 – 100.000 mensen geïnfecteerd raakten. Maar ook in landen rond de Middellandse Zee en het verre Australia vormt Q-koorts een probleem. Q-koorts kan dus ook op vakantie in het buitenland opgelopen worden.
Nederland
In Nederland zijn met name de provincies Noord-Brabant en Limburg getroffen door de Q-koorts epidemie, maar de infectieziekte was veel breder verspreid. In alle provincies van Nederland zijn tussen 2007 en 2011 Q-koortspatiënten gemeld. Grotere uitbraken waren er in de volgende gebieden:
- Noord- en Midden-Brabant
- Noord- en Zuid-Limburg
- Groene Hart ten zuiden van Utrecht
- Zuidwest-Friesland
- Noord-Drenthe
- Zuid-Groningen
- Oost-Overijssel
- het midden van Noord-Holland
- het midden van Zuid-Holland
Buitenland
Ook in het buitenland is Q-koorts aanwezig. Zo leidde een uitbraak in 2014 in het Zuid-Duitse Sulzfeld tot minimaal 20 gevallen van acute Q-koorts en een uitbraak in Badem-Wurttemberg tot bijna 200. In vrijwel alle Europese landen is een (groot) deel van de veestapel besmet met de veroorzaker van Q-koorts, de bacterie Coxiella burnetii. Maar de kans op overdracht naar de mens is sterk afhankelijk van het soort dier en de opzet van de veehouderij. Over het algemeen blijkt de overdracht van koe naar mens een stuk minder waarschijnlijk dan van geit naar mens. Toch is 80% van de oudere dierenartsen in Nederland besmet geweest met Q-koorts, vooral bij contact met runderen. Het gevaar op besmetting is in landen waar veel geiten gehouden worden echter groter dan in landen met veel rundveehouderij. Een ruwe richtlijn die gebruikt kan worden: Noord-Europa is meer op runderen gericht, Zuid-Europa meer op geiten.
Q-koorts op vakantie
In landen rond de Middellandse Zee is daarmee een kans op Q-koorts aanwezig en worden mensen geïnfecteerd. Het is mogelijk dat Q-koorts op vakantie opgelopen wordt, bv. in Turkije, Griekenland, Israël, Spanje en Zuid-Frankrijk, maar ook in Australië, het Midden-Oosten of Afrika. Bij griepachtige verschijnselen of hoge koorts na een vakantie kan het geen kwaad om ook aan Q-koorts te denken.
Het is vooraf erg moeilijk om te achterhalen waar Q-koorts precies aanwezig is, doordat uitbraken vaak van tijdelijke aard zijn en mogelijk nog niet ontdekt zijn op het moment van het bezoek. Het vermijden van contact met vee lijkt daarom een van de beste middelen om de ziekte te voorkomen. Maar helaas wordt de ziekte via de lucht overgedragen en kan dus ongemerkt opgelopen worden tijdens buitenactiviteiten.
Australië
Australië is het enige land waar mensen in risicogroepen gevaccineerd worden, omdat Q-koorts ook in dit land frequent aanwezig is. Duidelijke informatie is te vinden op de Australische Q-fever fact sheet (zie link onderaan). In Australië wordt ook een Q-koorts register bijgehouden, waarin de persoonlijke immuunstatus van ingeënte werknemers in risicoberoepen wordt bijgehouden alle vaccinaties en testresultaten vermeld staan. Daardoor is in dit land transparant wie wel en geen risico loopt tijdens het werk.
Verenigde Staten
In de Verenigde Staten ligt het aantal bekende besmettingen met Q-koorts op 150 gevallen per jaar. De Amerikaanse diensten op het gebied van de volksgezondheid (CDC) besteden vrij veel aandacht aan Q-koorts. Dat is niet alleen in verband met kleine uitbraken, maar ook met het oog op het risico op bio-terrorisme. De Amerikaanse overheid investeert volop in onderzoek naar nieuwe Q-koorts vaccins.
Zie ook: Uitleg over de Amerikaanse richtlijnen met betrekking tot Q-koorts worden goed uitgelegd op Medscape (zie relevante links).
Wetenschap: wijdverspreide problematiek
Recente wetenschappelijke publicaties tonen hetzelfde beeld: Q-koorts is wijder verspreid dan we vaak denken. Hieronder een kleine opsomming.
Epidemiol Infect. 2014 Sep;142(9)
Coxiella burnetii (Q fever) as a cause of community-acquired pneumonia during the warm season in Germany.
Schack M, Sachse S, Rödel J, Frangoulidis D, Pletz MW, Rohde GU, Straube E, Boden K
Int J Infect Dis. 2014 Sep;26:162-4
Clinical presentation of acute Q fever in Spain: seasonal and geographical differences.
Espejo E, Gil-Díaz A, Oteo JA, Castillo-Rueda R, García-Alvarez L, Santana-Báez S, Bella F
Vet Microbiol. 2013 Dec 27;167(3-4):500-5
Serological evidence of exposure to Coxiella burnetii in sheep and goats in central Portugal.
Anastácio S, Tavares N, Carolino N, Sidi-Boumedine K, da Silva GJ
Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2010 Apr;29(4):465-9
Seroprevalence of Q fever in a district located in the west Black Sea region of Turkey.
Gozalan A, Rolain JM, Ertek M, Angelakis E, Coplu N, Basbulut EA, Korhasan BB, Esen B
Epidemiol Infect. 2014 May 9:1-8
A windy day in a sheep saleyard: an outbreak of Q fever in rural South Australia.
O’Connor BA, Tribe IG, Givney R
Med Mal Infect. 2014 Aug;44(8):339-53
Q fever in the Netherlands – 2007-2010: what we learned from the largest outbreak ever.
Schneeberger PM, Wintenberger C, van der Hoek W, Stahl JP
## relevante links:
Duitsland: 180 inwoners getroffen door Q-koorts
Q-fever fact sheet Australië
Australian Q fever register
CDC on Q fever
Uitleg richtlijnen Q-koorts in de VS
Pubmed